آبیاری درختان پسته
نویسنده:نورا افشین
تاریخ:7ام دی 1400
دسته بندی:قصه‌ی پسته,
اگر چه درخت پسته کم آبی را تحمل می‌کند، اما زمانی که آب در دسترس باشد، مخصوصاً در ماه‌های تابستان، محصول بیش‌تری می‌دهد. به طور کلی، بحران آبی باعث پیشرفت پدیده‌ی سال‌آوری (باردهی نامنظم) می‌شود. درختان پسته به خصوص هنگام پر کردن مغز(در تابستان) نیاز آبی زیادی دارند. با این حال، کشاورزان نباید مقدار بسیار زیادی آب را به درختان بالغ در چند نوبت بدهند، زیرا پوشش گیاهی می‌تواند بیش از حد رشد کند و این امر بر خندانی میوه تأثیر منفی می‌گذارد. در بیش تر موارد، کشاورزان حداقل ۴ تا ۶ نوبت آبیاری را در طول دوره‌ی باردهی در خاک‌های سبک و با زهکشی مناسب انجام می‌دهند.
آبیاری درختان جوان در طول زمستان، بلافاصله پس از کاشت، و سپس ۸ بار در طول اولین فصل رشد تا پاییز(ماه سپتامبر)، الگویی رایج برای آبیاری است. در سال‌های بعد، آبیاری از بهار تا پاییز (ماه آوریل تا سپتامبر) در طول ۴ تا ۸ جلسه آبیاری انجام می‌شود.
اما در باغ‌های پسته‌‌ی سازمان یافته‌ی آمریکا بیش‌تر از آبیاری قطرهای استفاده می‌شود. سیستم آبیاری قطرهای باید به دقت طراحی شود تا در برداشت مشکلی ایجاد نکند و قبل از کاشت درختان جوان ساخته شود. در نیومکزیکو، پسته‌کاران در طول زمستان حداقل ماهی یک بار درختان را آبیاری می‌کنند. از بهمن ماه (فوریه) به بعد هفته‌ای یک بار درختان را آبیاری می‌کنند تا به خواب زمستانی آنها کمک کنند. آنها از سیستم‌های نیمه قطرهای در فاصله‌ی 3 فوت (1 متر) از هر درخت استفاده می‌کنند. هنگامی که درختان بزرگتر می‌شوند، معمولاً به سمت آبپاش‌هایی منتقل می‌شوند که در فاصله‌ی مساوی بین دو درخت قرار دارند، تا ریشه بتواند بدون محدودیت در عرض رشد کند.
ایران سابقه‌ی طولانی در مهندسی آب دارد. یکی از قدیمی‌ترین و پیشرفته‌ترین روش‌های استخراج آب در جهان قنات است که توسط ایرانیان اختراع شده است. هنوز هم در مناطقی از ایران تولید‌کنندگان از قنات استفاده می‌کنند.
به طور کلی دو روش آبیاری در کشور رایج است که عبارتند از:
روش آبیاری سنتی و قدیمی که شامل آبیاری غرقابی، نواری و جوی و پشته‌ای است.
روش آبیاری مدرن یا تحت فشار که شامل آبیاری قطرهای، فواره‌ای و اسپری است.
در ادامه با انواع سیستم آبیاری آشنا خواهید شد:
ایران در حال حاضر با بحران و مشکلات کمبود آب مواجه است. به دلیل مصرف نادرست آب، استفاده‌ی بیش از حد از آب‌های سطحی و زیرزمینی از طریق زیرساخت‌های هیدرولیکی و چاه‌های عمیق خشکسالی‌های مکرر به وجود آمده است. متاسفانه هنوز برخی از کشاورزان و باغداران پسته از روش غرقابی برای آبیاری درختان پسته اسفاده می‌کنند که به دلیل کمبود آب شیرین و منابع زیرزمینی این روش مناسب آبیاری باغ‌ها نیست.
این روش آبیاری به زمینی نسبتاً مسطح و بدون شیب (شیب کمتر از ۱% ) نیاز دارد. طول و عرض این نوارها به شیب، بافت خاک و مقدار آب وابسته است. در این روش خاک و مواد غذایی شسته شده و سبب سله بستن خاک می‌شود. در این روش زمین باید به صورتی مسطح شود که جریان آب در کرت‌ها با سرعت نباشد و مقدار فرسایش خاک کاهش یابد.
در این روش آبیاری شیارهایی که محل جریان آب هستند را “جوی” و خاک بالا آمده در طرفین جوی را “پشته” می‌نامند. شیارها در شکل‌های مختلفی درست می‌شوند تا آب را به پایین شیب هدایت کنند. این روش معمولاً در اراضی که شیب آنها از ۲% تجاوز نمی‌کند به کار برده می‌شود. در شیب‌های بیش از این مقدار، فرسایش خاک به وجود می‌آید که مشکلی جدی خواهد بود.
آبیاری به روش قطرهای عبارت است از پخش آهسته‌ی آب بر سطح یا زیر خاک به صورت قطرات مجزا، پیوسته، جریان باریک یا اسپری ریز به کمک قطره چکان‌هایی که در طول خط انتقال آب قرار دارند. در آبیاری قطرهای آب از یک شبکه لوله‌ی کم فشار به صورت یک الگوی از قبل تعیین شده پخش می‌گردد. آب به وسیله‌ی قطره چکان خارج شده و به خاک می‌ریزد. در سیستم‌های قطرهای دور آبیاری یک روز و حتی در صورت نیاز کمتر امکان پذیر است.
به طور کلی به دلیل عمر و دوره‌ی بازگشت سرمایه‌ی طولانی باغات پسته، منابع آب مورد استفاده باید پایداری طولانی (حداقل 50 ساله) داشته باشند. مقدار، تناوب و شیوه‌ی آبیاری بر تولید پسته تأثیر زیادی می‌گذارد. تربیت درختان جوان، شیوع آفات و بیماری‌هایی که از طریق هوا و یا خاک به درخت حمله ور می‌شوند، مقدار و کیفیت محصول دو سالانه و رشد درخت همگی تحت تأثیر آبیاری درخت پسته قرار دارند. علاوه بر آن، شرایط اقلیمی، بافت خاک و پایه و پیوند درخت پسته از جمله عوامل مهمی هستند که بر میزان آب مورد نیاز آن جهت تولید محصول اقتصادی اثر می‌گذارد.
نیاز آبی درخت پسته در فصول مختلف سال و مراحل مختلف سیکل سالانه زندگی آن متفاوت است. این نیاز در زمستان که زمان خواب درخت است کم‌ترین و در تابستان که موقع رشد مغز پسته است بیش‌ترین است.
بیش از نیمی از آب مورد نیاز سالانه، در فصل تابستان (تیر، مرداد و شهریور) به مصرف درخت می‌رسد.
داشتن برنامه برای تامین مقدار مناسب آب برای باغات در زمان لازم از اهداف آبیاری است. آبیاری خوب به ما اطمینان می‌دهد که رطوبت خاک در طول فصل حفظ می‌شود. لذا اتخاذ تصمیمات مناسب برای آبیاری، نیازمند دانستن نیاز آبی درخت و اجرای مناسب سیستم آبیاری با رعایت یکنواختی مناسب و میزان دقیق آب تحویلی است.
حدود ۵۰ سال پیش آبیاری در باغ‌ها با استفاده از چاه و قنات و به شکل سنتی (غرقابی) بوده است. با گسترش کم آبی در جهان و به خصوص ایران، مجموعه‌ی کشاورزی فلاح همسو با مصرف بهینه‌ی آب سیستم آبیاری قطرهای را به تدریج در تمامی باغ‌ها پیاده کرد.
منابع:
