سرمازدگی بهارهی باغ‌های پسته
نویسنده:نورا افشین
تاریخ:24ام فروردین 1400
دسته بندی:قصه‌ی پسته,
امسال نیز در فروردین ۱۴۰۰، سرمازدگی به محصولات پسته در سیرجان، رفسنجان، انار و یزدان آباد زرند خسارت زد. در مروست و حاجی آباد نیز که از باغ‌های پستاکو هستند، شماری از درختان دچار سرمازدگی شدند. در پی کاهش دما به زیر ۵ درجه‌‌ی سانتی گراد، ۴۳ هزار هکتار باغ پسته ۲۵ تا ۹۰ درصد خسارت دیدند. سرمازدگی در مناطقی از رفسنجان به محصول پسته ۱۵ تا ۱۰۰ درصد خسارت وارد کرده است و بیش‌ترین سرمازدگی به باغات نوق، بهرمان، اسماعیل آباد و جوادیه فلاح وارد شد. این نوع سرمازدگی غیرقابل پیش‌بینی است و با این که دمای هوا پیش از سرمازدگی ۷ درجه بالای صفر بود، سرما درختان را گرفتار کرد. بیش‌ترین خسارت هم در رقم احمدآقایی مشاهده می‌شود. سرمازدگی یکی از عوامل خسارت زا به محصولات کشاورزی است که مدل‌های پیچیده‌ای دارد و برخی از انواع سرمازدگی میزان خسارت کمی وارد می کنند.
سرمای دیررس بهاره موجب آسیب دیدن جوانه‌های تازه بیدار شده در درختان میوه می‌شوند و در صورت دیررس بودن بیش‌تر این نوع سرماها، حتی به میو‌های تازه تشکیل شده نیز خسارت وارد می‌کند. به طور کلی جوانه‌های گل در دمای ۲- و ۳- درجه سانتی‌گراد از بین می‌روند. میو‌های تازه تشکیل شده نسبت به گل‌ها حساس‌تر هستند و در منفی ۰.۵- درجه سانتی‌گراد آسیب می‌بینند. در اوایل بهار جبهه‌های سرد هوا در مناطق پرورش درختان میوه و در شب‌های بدون ابر موجب خسارت دیدن جوانه درختان میوه می‌گردد.
درختان پسته نسبت به سرمای دیررس بهاره بسیار حساس هستند و در دمای انجماد و نزدیک به آن خسارات فراوانی به درختان وارد خواهد شد. خطر سرمازدگی در ارقام زود رس مانند کله قوچی زیادتر است. در کشورهای پیشرو مانند ایالات متحده‌ی آمریکا خسارت سرمازدگی سالیانه ۴-۳ درصد برآورد می‌شود. در ارتباط با روش‌های مقابله با سرمازدگی بهارهی غیر قابل پیش‌بینی متاسفانه راه‌های چندانی وجود ندارد.
در پسته سرمازدگی اگر شدید باشد علاوه بر جوانه‌ها، گل‌ها و اندام‌های لطیف‌تر، گاهی می‌تواند شاخه‌ها را درگیر نماید. تجربه نشان داده که سرمازدگی بهاره قسمت ریشه گیاه را نمی تواند مورد آسیب قرار دهد. به عبارت دیگر به علت وجود خاک در اطراف ریشه‌ی درختان پسته احتمال آسیب دیدن ریشه در درختان پسته ضعیف است. در پسته حداکثر خسارت سرمازدگی مربوط به جوانه‌های تازه رشد یافته و گل‌ها در اوایل فصل بهار است. در باغ‌های پسته مواردی از سرمازدگی وجود دارد که سرما موجب از بین رفتن صد در صد قسمت‌های هوایی گیاه شده است.
سرمازدگی درختان پسته در فروردین ۱۴۰۰
علایم ظاهری سرمازدگی در باغ های پسته عبارتند از: سیاه شدگی و خشکیدگی بافت‌های برگی و شاخه‌های تازه رشد یافته در فصل بهار و شل شدگی و ریزش جوانه‌های زایشی و رویشی. اثرات سرما گاه ممکن است در زمان خوشه دهی نمایان شوند که در آن صورت جوانه‌های زایشی آسیب دیده در فصل بهار در هنگام محصول دهی خوشه‌های کمتری تولید کرده و تعداد دانه ها در خوشه نیز کاهش قابل ملاحظه ای را نشان می دهند. یخ زدگی موجب قهوه ای شدن گلبرگ شکوفه ها و ریزش آن ها خواهد شد.
اگر چه پسته مانند بادام و زردآلو زودگل نیست اما سرمای وارده و تغییرات جوی ایجاد شده در چند سال اخیر نشان داده محصول پسته نیز یکی از محصولات حساس به سرمای بهاره بوده و احتمال سرمازدگی بالا در چند سال آینده بنا به تغییرات جوی دور از انتظار نخواهد بود. بنابراین نظر به اهمیت محصول پسته در کشور از لحاظ اقتصادی و ارز آوری آن، لزوم اعمال روشهایی جهت جلوگیری از سرمای بهاره ضروری است. مطالعات و مشاهدات نشان داده که سرمازدگی در باغ هایی که از نظر تغذیه‌ای، آبیاری و سایر روش‌های خاکورزی مطلوب تر هستند خسارت کمتری از سرمازدگی متحمل می‌شوند. نکته‌ی قابل تامل دادن کودهای نیتروژنه مخصوصاً اوره در اوایل بهار به علت بیش‌تر کردن رشد و نمو درختان، ریسک سرمازدگی را بالاتر خواهد برد. وزش باد یا آبیاری در شب هجوم توده‌ی سرد هوایی به باغ‌ها، خطر سرمازدگی را کاهش خواهد داد.
به طور کلی روش‌های مختلفی برای جلوگیری از سرمای دیررس بهاره وجود دارد که می‌تواند جوانه‌های گل و میو‌های تازه تشکیل شده‌ی درختان میوه را از سرما زدگی محافظت کند. در نقاط مختلف دنیا از این روش‌ها به منظور پیشگیری از سرمازدگی استفاده می‌کنند:
در باغ‌های پسته‌ی پستاکو برای پیشگیری از سرمازدگی روشهایی از جمله ایجاد دود، استفاده از ترکیبات شیمیایی برای احیای درختان، پاشیدن آب بر روی درختان جهت آزاد شدن گرما و گسترش مناطق زراعت در موقعیت‌ها و محل‌های گوناگون به کار گرفته می‌شود.
