صنعت آجیل در ایران صنعتی باستانی است و به هزاران سال پیش باز میگردد و بخش مهمی از زندگی کشاورزی ایران را تشکیل میدهد. ایران رتبهی نخست کاشت و برداشت میوه در خاورمیانه و شمال آفریقا را به خود اختصاص داده است. از محصولات کشاورزی ایران میتوان به پسته، بادام، گردو، کشمش، انار، هندوانه و خربزه ها، مرکبات، خرما، گیلاس و هلو اشاره کرد.
از سال ۱۹۶۳ میلادی (۱۳۴۱شمسی) ایران به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان میوه خشک و آجیل تبدیل شد. محصولاتی اعم از پسته، کشمش، بادام و انواع خرمای ایرانی. در ایران هر ساله بیش از ۱.۱۸ میلیون تن آجیل تولید میشود. حدود ۸۰۰ هزار تن از این مقدار در داخل مصرف شده و بقیه به نقاط مختلف جهان صادر میشوند.
در طول تعطیلات نوروز، مصرف داخلی آجیل و پسته افزایش مییابد، زیرا آجیلها و میوهها بخشی از پذیرایی ایرانی است. در این بین، پسته و بادام محبوبترین آجیلها (و در عین حال گرانترین آنها) هستند. بازه قیمت آجیلها بسته به کیفیت و نوع آنها متغیر است. بعضی از آنها فصلی هستند و در نتیجه اگر خارج از فصل خریداری شوند گرانتر خواهند بود. ایران به علت داشتن آب و هوای مناسب، رتبه دوم تولید پسته جهان را به خود اختصاص داده است و بهترین انواع پسته در ایران کاشته میشوند.
پسته ماده تشکیلدهنده بسیار رایجی دربسیاری از خوراکها و دسرهای ایرانی و خاورمیانهای است. آشپزان ایرانی هنگام پخت خوراکهای ویژه و یا حتی خوراکیهایی مثل گز و بستنی، آنها را با پسته تزیین میکنند. پسته در ایران به طور نمکی، تفت داده شده، لیمویی و خام خورده مصرف میشود.
تخمه خوراک محبوب دیگری در میان ایرانیان است. تخمه، دانه تفت داده شده است. ایرانیان به مصرف انواع متفاوتی از تخمه مثل تخمه آفتابگردان، کدو، هندوانه و دیگر میوهها علاقه بسیاری دارند. تخمه معمولا با نمک یا آب لیمو تفت داده میشود و پوست آن را شکسته و دانه آن خورده میشود. تخمه بسیار خوش طعم است و در مقایسه با دیگر آجیلها قیمت ارزانتری دارد.
آجیلها گاهی اوقات به عنوان نذری ارائه میشوند(آجیل مشکل گشا). همچنین تعارف آجیل به میهمانان در گردهمایی هایی مانند شب یلدا و یا نوروز رسم قدیمی و سنتی است.
بعضی شهرها به آجیلهای تولید شده در آنها معروفند، برای مثال انجیر خشک استهبان، گردو تبریز، و پسته کرمان. ۸۰ درصد پسته تولیدی در ایران به خارج از کشور صادر میشود و تا سال ۲۰۱۶، ایران رتبه اول صادرات پسته جهان را داشت. اما اخیراً ایالات متحده امریکا در صادرات پسته و بادام از ایران پیشی گرفته است.
آجیلها سرشار از مواد مغذی و چربیهای غیراشباع مفید هستند و مصرف آنها همیشه توسط متخصصان تغذیه توصیه میشود.