باغداری مدرن چیست؟
در حال حاضر با توجه به حرکت دنیا به سمت احداث باغهای مدرن و مزایای آن، در ایران نیز پیش رفتن به سمت باغداری پیشرفته تصمیمی مناسب خواهد بود. باغداری مدرن شامل استفاده از سیستم‌های هوشمند و نوین آبیاری، برداشت مکانیزه‌ی محصول، رسیدگی مستمر توسط متخصصین به منظوردستیابی به بالاترین میزان بازدهی و رسیدن به کمترین میزان خسارت به زمینهای کشاورزی و… است.
گفتنی است در میان محصولات کشاورزی، محصولات باغی از لحاظ صادرات و ارز‌آوری از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. در حال حاضر افزایش بهره‌وری و میانگین تولید در باغها از مهم‌ترین دغدغه‌ها در حوزه‌ی باغداری است که با استفاده از شیوه‌های مدرن باغداری و اصلاح نژاد درختان امکان‌پذیر است. در سال‌های اخیر باغهای مدرن میوه که با استفاده از علم روز از پیوندهای تخصصی و شیوه‌ی کشت و داشت مناسب بهره برده‌اند، توانسته‌اند تولیدات خود تا چندین برابر افزایش دهند و کیفیت محصولات را نیز بالا ببرند.
در باغداری پیشرفته نهال‌ها بر پایه‌ی دانش روز و به روش رویشی (تکثیر غیرجنسی) در باغ کاشته میشوند. از فواید این روش آن است که نهال‌ها هر ساله بار می‌دهند، مقابل بیماری‌ها بسیار مقاوم‌تر هستند، اندازه‌ی میوه‌های آنها متوسط است و سوددهی باغ نیز در مقایسه با باغهای سنتی بیش‌تر است.
اصلاح نژاد و افزایش بازدهی در باغها
پیوند، یک فعالیت باغداری برای تغییر رقم گونه‌های باغی از نامطلوب به مطلوب یا بارورسازی درختان است و اصلاح نژاد نیز دانش تغییر ویژگی‌های گیاهان برای ایجاد ویژگی‌های مطلوب در آنها است.
باغداران با استفاده از علم روز، پیوندهای تخصصی و شیوه‌ی کاشت و داشت مناسب می‌توانند تولیدات خود را تا چندین برابر افزایش دهند و کیفیت آنها را بهبود بخشند.
پیوند و اصلاح نژاد باعث تکثیر و جوان‌سازی درختان، قوی‌تر‌کردن گیاه، سازگاری با بستر، ترمیم خسارت به تنه، کنترل رشد رویشی یا کوتاه کردن درختان، تسریع در بهرهبرداری از محصول و افزایش باردهی میشود.
آبیاری و تقویت درختان قبل و بعد از پیوند، حفاظت آنها از خسارت باد و پرندگان و توجه به سازگاری محصول پیوند شده با شرایط منطقه، ازجمله نکاتی است که باید به آن توجه کرد.
آبیاری باغها به روش مدرن
استفاده از روش‌های مدرن آبیاری از دیگر عوامل افزایش بازدهی باغها است. با توجه به بحران آب در کشور توجه به این بخش بسیار ضروری است و به کار بردن روش‌های آبیاری مدرن و مکانیزه ضرورت دارد.
در آبیاری سنتی به‌دلیل عدم کنترل، آب هدر می‌رود. همچنین چون آب از یک‌طرف وارد و از طرف دیگر خارج میشود، خاک زراعی سطحی را شسته و با خود می‌برد؛ به علاوه به‌دلیل این‌که زمان زیادی طول می‌کشد تا آب به آخرین قطعه برسد، ابتدای زمین بیش‌تر از انتها آب می‌خورد که این موجب بی‌نظمی در رشد گیاهان میشود. از طرف دیگر مقدار آبی که وارد زمین کشاورزی میشود، بیش از نیاز گیاه است.
بنابراین آبیاری قطره‌ای بسیار حائز اهمیت است. در آبیاری قطره‌ای آب با فشار کم به‌وسیله قطره‌پاش در پای بوته ریخته میشود. صرفه‌جویی در مصرف آب، نیروی کم‌تر و رویش کم‌تر علف‌های هرز از دیگر مزایای آبیاری قطره‌ای است.
این نوع آبیاری برای میوه‌هایی که عمر طولانی دارند بسیار مناسب است و می‌توان از آن در هر نوع آب و هوایی استفاده کرد.
مکانیزاسیون در باغداری
بخش اعظم محصولات باغی ما به صورت فلهای به بازارهای جهانی عرضه میشود و فرآوری اندکی بر روی آنها انجام میگیرد. ارتقای تکنولوژی در زمینهی برداشت، سورتینگ و بسته‌بندی نیز میتواند به کاهش چشمگیر چنین ضایعاتی کمک کرده و نقش مهمی را در ایجاد ارزش افزوده ایفا نماید.
لازم به ذکر است که استفاده از فناوری و تکنولوژیهای نوین در باغها، به ملزومات زیادی نیاز دارد؛ برای مثال برداشت ماشینی میوهها باید همراه با برنامههای بهنژادی میوهها صورت گیرد. علاوه بر این کاربرد ماشین‌آلات برداشت، در باغ‌هایی با سطح زیر کشت و عملکرد بالا دارای صرفهی اقتصادیست. همچنین برداشت مکانیزه به ویژه در مورد میوه‌هایی که برداشت دستی آنها گران تمام میشود، دارای کاربرد بیش تری است.
از سوی دیگر، در باغهای تجاری و مدرن، ملزومات استفاده از ماشین آلات داشت و برداشت، از بدو احداث باغ باید در نظر گرفته شود و با رعایت نکات فنی فراوان، اعم از به کارگیری تکنولوژیهای نوین در زمینهی بذر ونهال از جمله کاربرد، پایههای غیر بذری، ارقام مناسب و یکنواخت، رعایت فواصل مناسب کاشت نهال، انتخاب بهترین نوع سیستم تربیتی درختان، روش آبیاری و… فراهم گردد.
مشکلات برنامههای توسعه‌ی باغها در کشور
در ایران تاکید یک سویهی برنامههای توسعه بر افزایش تولید از طریق گسترش سطح زیر کشت، یکپارچه نبودن اراضی و نیز سنتی بودن تولید در طول سال‌ها، موجب توسعه باغ‌هایی گردیده که به صورت منطقهای و کوچک، بدون مد نظر قرار دادن نیازهای اکولوژیکی، انرژی مصرفی و تکنولوژیهای نوین بهرهبرداری میشوند.
وضعیت کنونی باغهای کشور، نشان از فقدان نظام علمی و فراگیر مطالعات، تولید آمار و اطلاع رسانی جهت تعیین نوع محصول و روش تولید در کشوردارد. به علاوه کمبود نیروی ماهر و متخصص در عرصهی تحقیق، مشاوره و اجرا در این زمینه و نیز ضعف دانش و مهارتهای فنی بهرهبرداران در کاربرد یافتههای جدید از مسائل دیگری است که با آن رو به رو هستیم. بدین ترتیب، رسیدن به سطح مطلوبی از تولید مکانیزه در بخش باغی کشور با شرایطی که ذکر شد، قبل از هر چیز نیازمند رفع این مشکلات قدیمی است. اقداماتی نظیر ارتقای آموزشهای ترویجی به باغداران، اصلاح باغهای قدیمی و غیر تجاری، شناسنامه دار کردن باغها، حمایت از صنعتی شدن آنها، بهره‌گیری از تکنولوژیهای نوین در زمینهی تولید بذر ونهال، مطالعهی بازارهای هدف محصولات باغی، سرمایه‌گذاری در زمینهی سورتینگ و بسته بندی محصولات باغی و صنایع تبدیلی و تکمیلی، خصوصا در گامهای نخست، میتواند تا حد زیادی به بهبود کاربرد تکنولوژیهای نوین از جمله ماشین آلات برداشت در بخش باغی کشور کمک نماید.
چنین اقدامات و حمایتهایی نه تنها میتواند سبب سرمایه گذاری بهتر و به موقع، و نیز مدیریت بهینه‌‌ی باغهای موجود شود، زمینهای را فراهم میآورد که بخش باغبانی ما به عنوان مکمل بخش زراعت، در راستای رسیدن به سطح مطلوب توسعه گام بردارد.
نتیجه‌گیری
باغداری مدرن که به خاطر مزایایش امروزه در جهان رواج پیدا کرده با توجه به علم روز و تکنولوژی انجام میگیرد. باغداری به روش پیشرفته شامل مواردی چون استفاده از شیوه‌های نوین آبیاری، برداشت مکانیزه‌ی محصولات، نظارت و رسیدگی باغها توسط متخصصین به صورت مداوم، استفاده از پیوندهای تخصصی و اصلاح نژاد درختان و … است.
از مزایای باغداری به روش مدرن و پیشرفته آن است که میزان تولیدات و محصولات باغی افزایش می‌یابد و کیفیت آنها نیز بالاتر میشود. همچنین در این نوع باغداری که به روش رویشی انجام میشود، با افزایش بازدهی باغها میزان خسارت به زمینهای کشاورزی به حداقل می‌رسد و سودهی در این نوع باغها نیز بسیار بیش‌تر است. به علاوه به محیط زیست نیز آسیب کمتری وارد میشود. برای مثال استفاده از روش‌های نوین آبیاری همچون آبیاری قطره‌ای باعث صرفه‌جویی در مصرف آب می‌گردد.
البته باید به این نکته توجه داشت که باغداری مدرن ملزوماتی دارد که باید مورد توجه قرار گیرند به طوری که از بدو احداث باغها باید نکات فنی را رعایت نمود و از دانش و تکنولوژیهای نوین بهره گرفت و از نهال‌ها حفاظت نمود.
در کشور ایران با وجود مشکلات بسیاری که با آنها مواجه هستیم برای حرکت از باغداری سنتی به سمت باغداری مدرن و مکانیزه اقداماتی نظیر ارتقای آموزشهای ترویجی به باغداران، اصلاح باغهای قدیمی، شناسنامه دار کردن باغها، بهره‌گیری از تکنولوژیهای نوین در زمینهی تولید بذر ونهال، مطالعهی بازارهای هدف محصولات باغی، سرمایه‌گذاری در زمینهی سورتینگ و بسته بندی محصولات باغی و… نیاز است.
منابع :
ماهنامه دام،کشت وصنعت
