با مشاهده‌ی تلاش‌های خستگی‌ناپذیر و سهم زنان پیشرو در کشاورزی مشخص می‌شود که چهره‌ی کشاورزی مدرن در حال تحول است و زنان هستند که این تغییرات را هدایت می‌کنند. امروزه، زنان شانه به شانه‌ی همتایان مرد خود ایستاده‌اند و موانع جنسیتی را که زمانی آن‌ها را محدود می‌کرد، شکسته‌اند. این زنان دیدگاه‌های خود را به مزارع و باغ‌ها می‌آورند و نوآوری و انعطاف‌پذیری را در جنبه‌های مختلف کشاورزی مدرن تزریق می‌کنند. یکی از جنبه‌های قابل توجه این تغییرات، افزایش تعداد مزارع متعلق به زنان است. همچنین مدیریت محصولات تا نظارت دام بر عهده‌ی زنان است.
توانایی‌های زنان در بخش کشاورزی روستایی
زنان نقش مهمی در بخش کشاورزی ایفا می‌کنند و بیش از 40 درصد از نیروی کار کشاورزی جهان را تشکیل می‌دهند. با این حال، آن‌ها با چالش‌های زیادی در این زمینه مواجه هستند، از جمله تبعیض در دسترسی به زمین، اعتبار، آموزش، دستمزد برابر و فرصت‌های شغلی.
فائو (Fao) تلاش می‌کند تا با توانمندسازی زنان و حمایت از آن‌ها در بخش کشاورزی، به رفع این چالش‌ها کمک کند. این سازمان به آموزش و پرورش زنان روستایی در زمینه‌ی کشاورزی، مدیریت کسب و کار و مهارت‌های رهبری یاری می‌رساند. همچنین به زنان در دسترسی به اعتبار و زمین کمک می‌کند و از آن‌ها در تشکیل تعاونی و گروه‌ها حمایت می‌کند.
فائو همچنین با دولت‌ها همکاری می‌کند تا سیاست‌ها و برنامه‌هایی را تدوین و اجرا کنند که برابری جنسیتی در بخش کشاورزی را ترویج کنند. به عنوان مثال، فائو کمک می‌کند تا قوانینی را تصویب کنند که مالکیت زمین توسط زنان را تضمین کند و دسترسی زنان به اعتبار و سایر منابع را تسهیل کند.
مزایای توانمندسازی زنان در بخش کشاورزی
توانمندسازی زنان در بخش کشاورزی نه تنها برای زنان، بلکه برای کل جامعه مفید است. فائو معتقد است که زنان نقش کلیدی در دستیابی به امنیت غذایی و توسعه‌ی پایدار دارند.
برخی از مزایای توانمندسازی زنان در بخش کشاورزی عبارت است از:
افزایش تولید مواد غذایی
بهبود درآمد خانواده‌ها
بهبود تغذیه کودکان
کاهش فقر و گرسنگی
توسعه پایدار
بهبود رفاه اجتماعی و رشد اقتصادی
نکات کلیدی
زنان نقش اساسی در کشاورزی دارند و 45 درصد از نیروی کار کشاورزی را در کشورهای در حال توسعه تشکیل می‌دهند.
زنان در بخش کشاورزی ساعت‌های طولانی‌تری کار می‌کنند و نسبت به مردان دسترسی کمتری به منابع دارند.
اگر زنان کشاورز دسترسی یکسانی به منابع با مردان داشته باشند، می‌توانند تا 150 میلیون نفر از تعداد گرسنگان جهان بکاهند.
زنان تا 90 درصد از درآمد خود را دوباره در خانوارهای خود سرمایه‌گذاری می‌کنند و به این ترتیب به شکستن چرخه‌ی فقر بین نسلی کمک می‌کنند.
برای حمایت از زنان در کشاورزی چه کاری می‌توان کرد؟
زنان نقش حیاتی در کشاورزی ایفا می‌کنند، اما با چالش‌های قابل توجهی از جمله تبعیض، عدم دسترسی به منابع و ساعات کاری طولانی مواجه هستند. اگر زنان کشاورز دسترسی یکسانی به منابع داشته باشند، می‌توانند به کاهش گرسنگی و فقر کمک کنند.
می‌توان کارهای متعددی برای حمایت از زنان در کشاورزی انجام داد، از جمله:
اطمینان از دسترسی برابر زنان به زمین، اعتبار و سایر منابع.
ارائه آموزش و پرورش به زنان در زمینه‌ی مهارت‌های کشاورزی.
ترویج مشارکت زنان در نهادهای تصمیم‌گیرنده‌ی مرتبط با کشاورزی.
رسیدگی به علل اصلی نابرابری جنسیتی، مانند هنجارهای اجتماعی مضر و قوانین تبعیض‌آمیز.
با حمایت از زنان در کشاورزی، می‌توانیم سیستم غذایی عادلانه‌تر و منصفانه‌تری را برای همه ایجاد کنیم.
وضعیت مشارکت زنان ایران در کشاورزی
طبق آخرین نتایج آمارگیری کشاورزی.(سال 80-1379) حدود 82 درصد از مجموع زمین‌های زیر کشت به تولید حدود 77 درصد از تولیدات زراعی اختصاص دارد. میزان مشارکت زنان روستایی در تولید برنج 65 درصد, پنبه بیش از 60 درصد, سبزی و صیفی 80 درصد و در دامداری 49.8 درصد برآورد شده است, با این وجود, نقش مدیریتی زنان در زراعت و دامداری بسیار کم بوده و تصمیمات کلیدی به وسیله مردان گرفته می‌شود. به نظر می‌رسد فرهنگ مردسالاری و نابرابری‌های جنسیتی سبب می‌شود زنان روستایی دارای هویت و پایگاه مستقلی نبوده و از امنیت اجتماعی برخوردار نباشند.
زنان به‌دلیل نقش‌های متفاوت‌شان در خانه و مزرعه، همواره بر رفاه و پایداری خانوارهای روستایی تأثیر شگرفی می‌گذارند. با این وجود، ارزش فعالیت‌های آنان اغلب دست‌کم گرفته می‌شود، رویکردی که تاکنون بسیاری از برنامه‌های توسعه را با ناکامی مواجه نموده است. بر اساس یافته‌ها، مشارکت زنان در سامانه‌های کشاورزی مردسرپرست (بازارمحور) کمتر از حد متوسط بود. از سوی دیگر مطالعات نشان دادند که با وجود محدودیت‌های متفاوت، %44 از زنان دارای باغچه‌های خانگی بودند. ارزیابی پایداری نیز آشکار ساخت که اگرچه خانوارهای کشاورز در کل، سطح نامطلوبی از پایداری را تجربه کردند، اما زنان با تولید محصولات کشاورزی در باغچه‌های خانگی پایداری خانوارهایشان را به‌طور معناداری بهبود بخشیدند. زنان همچنین با فعالیت در تولید محصولات کشاورزی مردسرپرست به ارتقاء پایداری خانوارهای خویش یاری رساندند. البته آنان با مشارکت در این سامانه‌ها به اندازه‌ی زمانی که در باغچه‌های خانگی فعالیت داشتند، موفق به بهبود پایداری نشدند. به حاشیه راندن زنان از این بخش به مفهوم تبدیل آنان از عناصر فعال اقتصادی به مصرف‌کنندگانی با سبک زندگی متفاوت است که این تغییر بی‌تردید اقتصاد محلی و ملی را با دشواری‌های فراوانی مواجه می‌سازد.
مطالعات انجام شده در زمینه‌ی مشارکت زنان در فعالیت‌های مختلف بیانگر آن است که زنان با داشتن توان و تجربه نقش تعیین‌کننده‌ای در فعالیت‌های مختلف کشاورزی دارند و بررسی‌ها از حضور موثر آن‌ها در اقتصاد وتولید خبر می‌دهند.
سخن آخر
همواره مهم است چالش‌هایی را که زنان در کشاورزی با آن مواجه هستند را به رسمیت بشناسیم. از دسترسی نابرابر به منابع گرفته تا مقابله با تعصبات فرهنگی. بانوان پیشرو در کشاورزی مدرن نه تنها محصولات کشاورزی را کشت می‌کنند، بلکه بذرهای تغییر را می‌کارند. تلاش آن‌ها از تاب‌آوری، نوآوری و فداکاری حکایت می‌کند. بیایید متعهد شویم که موانع باقی مانده را از بین ببریم و اطمینان حاصل کنیم که مزارع آینده واقعاً مزارع برابری هستند، جایی که هر کشاورز، صرف نظر از جنسیت، بتواند شکوفا شود. از همه‌ی افراد و سازمان‌ها دعوت می‌کنیم تا در توانمندسازی زنان در بخش کشاورزی مشارکت کنند. با هم می‌توانیم دنیایی را بسازیم که در آن زنان فرصت‌های برابر برای دستیابی به پتانسیل کامل خود داشته باشند و به توسعه‌ی پایدار جامعه کمک کنند.
منابع:
