آجیل چهارشنبه سوری

فلسفه آجیل چهارشنبه سوری

آیین چهارشنبه سوری در تمامی نقاط ایران از برجسته‌ترین و پرشورترین آیین‌ها در مجموعه رسوم مقدماتی نوروز است که مهم‌ترین عنصر آن؛ آتش است و نامش نیز برگرفته از شعله‌های آتش است .برخی پژوهشگران واژه‌ی «سور» را به معنی جشن می‌دانند درحالی که دیگر پژوهشگران «سور» را شکلی دیگر از «سرخ» می‌دانند چرا که سور در زبان لری و کردی به معنای سرخ است و آن را نشانه‌ای از سرخ بودن آتش، یا سرخی و سلامتی فرد می‌دانند. 

در مورد پایه و اساس این رسوم سنتی ایرانیان تاریخ دقیقی وجود ندارد اما به احتمال زیاد این آیین مربوط به پس از اسلام است. ایرانیان باستان اعتقاد داشتند که نباید چرک و آلودگی سال کهنه را تحویل نوروز داد و از طرفی برای رفع آلودگی‌ها آب کافی وجود نداشته است، شاید به همین دلیل به عنصر آتش روی آورده‌اند و چون آتش را مظهر و عامل پاکی می‌‌دانستند، با آتش زدن هیزم به از بین بردن لوازم غیر قابل استفاده و ضدعفونی کردن محل زندگی خود می‌پرداختند. با توجه به این‌که روز چهارشنبه از نظر ایرانیان باستان نحس بود این مراسم را در آخرین چهارشنبه‌ی سال انجام می‌دادند. 

یکی از رسوم قدیمی در شب چهارشنبه سوری تهیه و خوردن آجیل چهارشنبه سوری است، آجیل مخصوص چهارشنبه سوری هم كه در همه جای ایران مرسوم است، فسلفه‌ی عمیقی دارد. فلسفه‌ی آجیل چهارشنبه سوری که به آجیل هفت مغز معروف بوده، در آن است که نیاکان ما پس از آتش بازی دور هم جمع می‌شدند و حین شب نشینی آجیل باقی مانده از زمستان را می‌خورده‌اند. عده‌ای این آجیل را مشکل گشا می نامیدند و آجیل نذر می‌کردند. حتی تعداد اقلام این آجیل هم هفت تاست که عدد ۷ را از تعداد ستارگان هفتگانه گرفته‌اند و نمادی از حضور آن‌ها بر سر سفره است و این عدد نیز عددی مقدس به شمار می‌رفته است. گذشتگان ما هر کدام از این آجیل‌ها را به امید رونق کسب و کار یا برآورده شدن آرزویی بر دهان می گذاشتند.

ایرانی‌ها بر این باور بودند که هر کس از این معجون بخورد، نسبت به افراد دیگر مهربان‌تر می‌گردد و کینه و رشک از وی دور می‌گردد. خوردن این آجیل در شب چهارشنبه سوری، به اعتقاد مردم باعث شگون و خوش‌یمنی و رفع مشکلات بود.

همچنین در گذشته رسم بود زنانی که نذر و نیازی می‌کردند در شب چهارشنبه‌ی آخر سال، آجیل هفت مغز یا مشکل‌گشا را از یک دکان رو به قبله می‌خریدند و پاک می‌کردند و میان خویش و آشنا پخش می‌کردند و خود نیز از آن می‌خوردند و به هنگام پاک کردن آجیل، قصه‌ی مخصوص آجیل چهارشنبه، معروف به قصه‌ی خارکن را نقل می‌کردند. هرچند که امروزه، آجیل چهارشنبه سوری جنبه نذری بودنش را از دست داده و از تنقلات شب چهارشنبه سوری شده است.

بیشتر بخوانید

• علائم حساسیت به آجیل‌ها
• انتخاب و نگهداری پسته

اجزای آجیل چهارشنبه سوری

این آجیل شامل انواع تخمه‌، مغزها، میوه‌‌ی خشک و رستنی‌های رنگارنگ است. این آجیل شور و شیرین، مانند آجیل مشکل گشاست که شامل برگه هلو و زردآلو، قیسی، کشمش سبز، مویز، باسلـُق، پسته و بادام، فندق بو نداده، نقل، شکر پنیر و مغز گردو است. البته در شهرهای مختلف ممکن است اجزای این آجیل متفاوت باشد. تمام این مواد مقوی خوش‌مزه برای سلامت مفید هستند. آجیل و غذاهایی که معمولا در چهارشنبه سوری مصرف می‌شود، نشان‌دهنده‌ی فرهنگ غنی تغذیه ایرانیان است. این دانه‌ها منبع خوبی از نظر تامین انرژی هستند و باعث شادابی و نشاط می‌شوند، آجیل چهارشنبه‌سوری که حاوی دانه‌های روغنی است مواد پروتئینی مانند ویتامین B1، B2، نیاسین، اسید‌فولیک و مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر، منیزیم، و روی و آهن را در خود دارد که هر کدام از این مواد مغذی در سلامتی و نشاط انسان نقش مهمی دارند.